Szoszana Kossower

---

Życiorys

Urodziny Szoszany Kossower miały miejsce w Radzyminie, w rodzinie urzędnika Józefa Aarona Kossowera oraz Sary Cipory Elman. Spędziła swoje młodzieńcze lata w tym mieście, gdzie mieszkała aż do tragicznej likwidacji radzymińskiego getta w 1942 roku. W czasie niemieckiej okupacji, straciła niestety dwie siostry oraz ojca.

Po wojnie, pod imieniem Emilia Hodkowska, osiedliła się w Warszawie, gdzie podczas całego okresu wojny posługiwała się imieniem „Emilka”. Na aryjskiej stronie, gdzie się ukrywała, została łączniczką Armii Krajowej przyjmujejąc pseudonimy „Jadwiga Ledźwińska” i „Wanda Borkowska”. Należała do organizacji Betar oraz była łączniczką Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW), choć często umniejszała swoje zaangażowanie w tej drugiej organizacji.

W wywiadzie, który udzieliła Ance Grupińskiej w 2000 roku, wspominała o swojej działalności, zauważając, że nie była zbytnio aktywna. Wyznała, że „ze dwa razy zaniosłam broń do getta. Kupiłam ją po aryjskiej stronie i zaniosłam. Dałam ją komuś, ale nie pamiętam, jak on się nazywał. Nawet radziłam mu, żeby wyszedł z getta, bo on nie wyglądał jak Żyd. Ale nie chciał, został tam”. Dodała również, że nie była świadoma istnienia organizacji ŻZW, korzystając z okazji, aby pomóc Żydom, którzy prosili ją o broń.

Pani Kossower uczestniczyła w organizacji pomocy Żydom, a wraz z Teodorem Pajewskim przyczyniła się do uwolnienia historyka Emanuela Ringelbluma z obozu pracy w Trawnikach. Pomagała także w przemycie Żydów z warszawskiego getta na stronę aryjską, a wśród uratowanych znalazł się Rubin Feldszuh z żoną i córką, a także Jonas Turkow oraz Hersz Berlinski i Eliahu Erlich. Aktywnie działała w Batalionie Armii Krajowej im. Waleriana Łukasińskiego oraz w Żydowskim Komitecie Narodowym. Jej wytrwałość przyniosła efekty podczas Powstania Warszawskiego, a po wojnie dotrwała w obozie jenieckim Stalag VI C.

Po zakończeniu działań wojennych, w 1945 roku, zamężna, urodziła córeczkę. Pracowała w Komitecie Żydowskim w Warszawie, znajdującym się przy ulicy Targowej. W obawie przed aresztowaniem, nie przyznawała się do swojego członkostwa w Betarze oraz Armii Krajowej. W 1950 roku zdecydowała się opuścić Polskę.

Upamiętnienia i odznaczenia

W 2020 roku, w dniu 78. rocznicy wybuchu powstania w getcie warszawskim, przy metrze Centrum odsłonięto mural, który jest hołdem dla kobiet, które walczyły w tym tragicznym wydarzeniu. W muralu tym została uhonorowana jako jedna z dziewięciu Żydówek, które brały udział w powstaniu. Z kolei w 2022 roku, w uznaniu jej zasług, otrzymała razem z Teodorem Pajewskim Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski.

---

Oceń: Szoszana Kossower

---